Jak zapewnić odpowiednie bezpieczeństwo pracownikom w firmie?

Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom jest jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy. To duża odpowiedzialność, szczególnie w branżach, w których ryzyko wystąpienia wypadku jest wyższe – dotyczy to głównie pracowników fizycznych. W przepisach prawa ustalono więc, że pracownicy muszą być wyposażeni w środki ochrony indywidualnej, które mają chronić ich zdrowie i życie.

Środki ochrony indywidualnej – czym są?

Środki ochrony indywidualnej, inaczej nazywane także jako ŚOI mają na celu ochronę pracownika przed wszelkimi zagrożeniami, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo pracownika. Środki ochrony indywidualnej są wymagane ze względu na przepisy BHP, do których przestrzegania zobowiązani są zarówno pracodawcy, jak i sami pracownicy. O tym, czym jest indywidualne wyposażenie ochronne informuje dyrektywa 89/656/EWG. Zgodnie z jej zapisami, pojęcie środków ochrony indywidualnej oznacza każdy sprzęt przeznaczony do używania lub noszenia przez pracownika w celu jego ochrony przed zagrożeniami, zarówno przed czynnikami niebezpiecznymi jak i szkodliwymi, jak również wszelkie wyposażenie dodatkowe użyte w tym celu.

Rodzaje środków ochrony indywidualnej

ŚOI to pojęcie dość szerokie, obejmujące kilka grup odzieży i narzędzi wykorzystywanych do zabezpieczenia zdrowia pracowników. Jak dzielimy środki ochrony indywidualnej? Najczęściej stosowany podział opiera się na zbiorach:

• odzież ochronna – ochraniacze brzucha czy klatki piersiowej;
• środki ochrony kończyn – obuwie ochronne, ochraniacze stóp, kolan, łokci czy dłoni;
• środki ochrony twarzy i oczu – okulary ochronne, maski, przyłbice;
• środki ochrony głowy – hełmy;
• środki ochrony słuchu – stopery, nauszniki;
• środki ochrony układu oddechowego – maski ochronne, maski przeciwpyłowe;
• środki całkowicie izolujące – kombinezony gazoszczelne;
• środki ochrony w pracach wysokościowych – pasy bezpieczeństwa, liny, kaski

Do ŚOI zaliczamy także m.in. wymienne składniki środków, takie jak filtry, a także wyposażenie składające się z kilku elementów, które mają za cel chronić pracownika przed zagrożeniami. Środkami ochrony indywidualnej nie są za to mundury, wyposażenie służb ratowniczych czy wyposażenie sportowe.

Dobór ŚOI

Prawidłowe dobranie środków ochrony indywidualnej i ich wykorzystywanie to obowiązki pracodawcy. Ustala on w danym zakładzie pracy po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, które ŚOI są niezbędne do wykorzystania. Niejednokrotnie jest to zadanie trudne, ponieważ nie są to tylko tak oczywiste elementy ochrony jak kask czy buty ochronne, ale także ochraniacze brzucha czy pasy bezpieczeństwa. Jeśli pracodawca chce outsourcować zadanie doboru środków ochrony indywidualnej do specjalistycznej firmy, może zamówić audyt. 

Co jest istotne przy dobieraniu środków ochrony indywidualnej?

• Czynności, jakie wykonuje pracownik;
• natężenie czynników niebezpiecznych;
• narażone części ciała w trakcie wykonywania obowiązków;
• pozycji przyjmowanej podczas pracy;
• stopień uciążliwości pracy.

Dokładne informacje o metodyce doboru ŚOI można znaleźć w kodeksie pracy oraz Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

Kiedy stosować środki ochrony indywidualnej?

To zagadnienie także regulują przepisy. ŚOI muszą być zastosowane w każdym przypadku, gdy istnieją przesłanki zagrożenia zdrowia lub życia pracownika w trakcie wykonywanych obowiązków. Jeśli środki ochrony zbiorowej czy odpowiednia organizacja pracy nie wystarczają do zapewnienia bezpieczeństwa, wówczas konieczne jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej.

Pracodawca jest zobowiązany do nieodpłatnego dostarczenia pracownikowi ŚOI, natomiast sam pracownik jest zobligowany do do używania sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem. Kontrola bezpieczeństwa pracy to jednak wciąż obowiązek pracodawcy, który ponosi odpowiedzialność za zdarzenia w miejscu pracy. Odpowiednie wykorzystywanie ŚOI już niejednokrotnie uratowało życie, dlatego konieczne jest sumienne ich użytkowanie.