Praca w porze nocnej – jakich przepisów BHP musi przestrzegać pracodawca?

Pracodawca może zatrudnić pracownika wykonującego obowiązki w porze nocnej, ale tylko wtedy, gdy jest to zgodne z przepisami regulowanymi przez prawo pracy. Czym jest pora nocna i ile trwa taka zmiana? Jakie profity z niej wynikają oraz jakie środki ochrony powinien zapewnić pracodawca? Przyjrzyjmy się dokładnie tym zagadnieniom, ponieważ nieprzestrzeganie przepisów BHP może negatywnie wpłynąć na zdrowie pracownika i wiąże się z wysokimi sankcjami nałożonymi na pracodawcę.

Pora nocna – jak jest definiowana w prawie?

Według Kodeksu Pracy pora nocna to wykonywanie obowiązków zawodowych w przedziale godzinowym między 21.00 a 7.00. O dokładnej godzinie rozpoczęcia i zakończenia pracy w wyznaczonych ramach decyduje pracodawca, jednocześnie pamiętając przy tym, że cała zmiana powinna trwać nie więcej niż 8 godzin.

Ten zapis dotyczy pracowników, którzy wykonują obowiązki szczególnie niebezpieczne, związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Pomija natomiast te osoby, których zadaniem jest nadzorowanie pracowników w porze nocnej i nie obowiązuje w przypadkach szczególnych – zagrożenia życia pracownika, prowadzenia akcji ratunkowej, usunięcia awarii czy ochrony mienia.

Przyjmuje się, że osoba pracująca w porze nocnej to taka, której rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub której co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na nocną zmianę.

Praca w godzinach nocnych w świetle przepisów BHP

Jak już wspomnieliśmy, praca w godzinach nocnych jest dopuszczalna, jednak o zamiarze zatrudnienia pracowników w takich warunkach pracodawca musi poinformować Państwową Inspekcję Pracy. Jednak, z uwagi na kwestie zdrowotne, nie może on powierzyć nocnych obowiązków zawodowych każdemu.

Z takiej możliwości wyłączone są następujące grupy:

• pracownice w ciąży;
• pracownice lub pracownicy opiekujących się dzieckiem do lat 4 – bez ich zgody;
• pracownicy młodociani (czyli osób między 15 a 18 rokiem życia);
• pracownicy niepełnosprawni (chyba że lekarz przy badaniach profilaktycznych wyrazi na to zgodę lub gdy niepełnosprawny zatrudniony jest przy pilnowaniu).

Co ważne, pracownikowi, który wykonuje obowiązki zawodowe w porze nocnej, przyznawany jest dodatek do wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę – niezależnie od tego, czy jest to praca stała, czy sporadyczna. Taki dodatek wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ponadto, kierując się przepisami BHP regulującymi pracę w porze nocnej, pracodawca powinien wykonać następujące kroki.

1. Przeprowadzić na stanowisku pracy ocenę ryzyka zawodowego – na podstawie takiej analizy może on zdecydować, że nie powierzy obowiązków w porze nocnej danemu pracownikowi ze względów zdrowotnych.

2. Sporządzić instrukcję BHP dla konkretnego stanowiska, którą przedstawi pracownikom.

3. Wprowadzić obowiązek i sposób meldowania się pracowników w pomieszczeniach, w których jest to wymagane.

4. Dokładnie dokumentować pracę wykonywaną w porze nocnej.

Jak zapewnić bezpieczeństwo pracownikom fizycznym w porze nocnej?

W kwestii bezpieczeństwa pracowników, oprócz oceny ryzyka zawodowego, należy również uwzględnić zapewnienie im sprawnie funkcjonującego systemu udzielania pierwszej pomocy – dostosowanego także do warunków pracy w porze nocnej.

Pracownicy powinni być przeszkoleni w takim działaniu w zakresie zwalczania pożarów czy ewakuacji pracowników. Jednak należy pamiętać, że poziom sprawności i wydolności tego procesu powinien być dostosowany do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.

Bezpieczeństwo pracy to również wydanie przez pracodawcę lub osobę do tego upoważnioną środków ochrony indywidualnej, których dobór powinien być dostosowany do określonego charakteru stanowiska pracy i poziomu trudności przewidzianych na nim obowiązków. Oferta AB Partners uwzględnia wysokiej jakości odzież roboczą i inne elementy indywidualnego zabezpieczenia pracownika, które w porze nocnej mogą okazać się niezbędne.

Podsumowanie

Zatrudnianie pracobiorców w porze nocnej nakłada na pracodawcę szereg obowiązków związanych z zapewnieniem bezpiecznych warunków pracy. Zgodnie z ustaleniami prawnymi powinien on przestrzegać przepisów dotyczących przeciwwskazań do pracy w porze nocnej oraz pamiętać o godzinnym wymiarze czasu pracy, które reguluje prawo, a także przydzielaniu pracownikom środków ochrony indywidualnej.