Zapewnienie bezpieczeństwa w laboratorium chemicznym należy do zadań pracodawcy i obejmuje wiele działań profilaktycznych, które mają na celu zminimalizowanie ewentualnych wypadków przy pracy. W tym celu powinien on zadbać nie tylko o organizację pracy na poszczególnych stanowiskach, ale także o odpowiednie środki ostrożności, w tym o elementy ochrony indywidualnej. Jakie przepisy dotyczące bezpieczeństwa obowiązują laborantów oraz na czym polega kompletne zabezpieczenie pracownika w kontakcie z substancjami chemicznymi?
Praca z substancjami chemicznymi – dlaczego jest niebezpieczna
Praca w laboratorium chemicznym należy do grupy prac szczególnie niebezpiecznych, głównie z względu na kontakt pracowników z substancjami i preparatami chemicznymi, które nieodpowiednio użytkowane mogą być zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia laborantów.
W zależności od konkretnego stanowiska laboratoryjnego, do obowiązków pracowników obowiązków należy m.in.:
- barwienie preparatów biologicznych,
- destylowanie i dezynfekowanie środków i narzędzi używanych w poszczególnych eksperymentach,
- miareczkowanie,
- ogrzewanie,
- odparowywanie
- sterylizowanie,
- pobieranie próbek,
- rozcieńczanie związków chemicznych czy napełnianie gazem,
- prowadzenie ewidencji środków chemicznych i preparatów biologicznych.
Czynniki środowiska pracy a potencjalne zagrożenia
Większość związków chemicznych jest szkodliwa dla pracowników laboratoryjnych, co może skutkować natychmiastowym wypadkiem przy pracy w wyniku wybuchu czy pożaru, a przy dłuższym kontakcie z substancjami wywołać ostre zatrucie oraz stwarzać ryzyko chorób zakaźnych. Warto więc przyjrzeć się czynnikom środowiska, które mogą przyczynić się do konkretnych zagrożeń.
1. Czynniki fizyczne
Chodzi tutaj o różnego rodzaju zagrożenia wynikające z narażenia na promieniowanie jonizujące (cząstki alfa, beta, promienie gamma, promienie X, neutrony), a także niejonizujące, a więc w zależności od używanych urządzeń i przeprowadzanych eksperymentów czy badań, światło nadfioletowe, a także pola elektromagnetyczne o skrajnie niskiej częstotliwości. Do czynników fizycznych można również zaliczyć hałas emitowany przez drgające lub obracające się urządzenia mechaniczne, co może powodować przede wszystkim uszkodzenie słuchu pracownika.
2. Czynniki biologiczne
Wśród czynników biologicznych, które mogą przyczynić się do uszczerbku na zdrowiu laborantów, są wszelkie mikroorganizmy chorobotwórcze takie jak: wirusy, bakterie, pasożyty i grzyby. Ich negatywny wpływ stwarza ryzyko zakażenia chorobami zakaźnymi układu oddechowego czy pokarmowego, a także przerwaniem ciągłości tkanek.
3. Czynniki chemiczne i pyły
Praca w laboratorium to przede wszystkim wykonywanie czynności związanych z substancjami chemicznymi, które wykazują właściwości żrące, są toksyczne, duszące, uczulające, radioaktywne czy drażniące. Pracownicy są więc narażeni na różnego rodzaju schorzenia, a zwłaszcza zatrucia, alergie skórne i pokarmowe, oraz urazy oczu wywołane wniknięciem zanieczyszczeń pochodzących z substancji chemicznych. Praca w kontakcie z niebezpiecznymi związkami może powodować również oparzenia chemiczne i termiczne, stwarzając realne zagrożenie dla laborantów.
Kompletne zabezpieczenie pracownika – na co zwrócić szczególną uwagę? BHP w laboratorium chemicznym
Aby zapobiegać takim zagrożeniom, osoby narażone powinny przestrzegać przepisów porządkowych BHP oraz być wyposażone w odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Prace polegające na kontakcie ze stężonymi kwasami i substancjami żrącymi wymagają specjalistycznej, najlepiej kwasoodpornej odzieży (np.kombinezonów). Koniecznym elementem ochrony są także okulary oraz przyłbice, a także rękawice ochronne i obuwie z antypoślizgowe.
Gogle są szczególnie ważne, ponieważ stanowią zabezpieczenie przed odpryskami kropli cieczy czy szkodliwych gazów, dlatego też powinny przede wszystkim dobrze przylegać do twarzy. Z kolei rękawice ochronne zabezpieczają skórę przed działaniem chemikaliów, a wykonane są przeważnie z takich materiałów jak PCV, gumy czy nitrylu.
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą AB Partners, która zawiera najwyższej jakości środki ochrony indywidualnej. Zapewniają one bezpieczeństwo pracownikom, zmniejszają ryzyko wystąpienia wypadków przy pracy, ale także są jednym z wymogów znajdujących się na liście zasad BHP w laboratorium chemicznym.
Jeżeli chodzi o zapewnienie odpowiednich warunków pracy, pracodawca powinien przestrzegać zasad BHP takich jak:
- Zainstalowanie metalowych osłon przed i wokół próżniowych pojemników.
- Przedstawienie instruktażu stanowiskowego, a także zasad udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach awaryjnych.
- Zapewnienie bezpiecznych metod podnoszenia i przenoszenia ciężkich ładunków, oddając pracownikom do dyspozycji urządzenia mechaniczne ułatwiające takie czynności.
- Udostępnienie pracownikom środków odkażających i środków do pielęgnacji dłoni.
- Wyznaczenie dodatkowej osoby do asekuracji w przypadku prac stwarzających szczególne zagrożenie zdrowia lub życia (np. przy prowadzeniu eksperymentów z wodorem).
- Regularne sprawdzanie stanu technicznego urządzeń laboratoryjnych oraz zlecanie ich ewentualnej naprawy.
- Sporządzenie instrukcji opisującej zasady organizacji pracy na terenie pomieszczeń laboratoryjnych i postępowania w razie zagrożenia w wyniku kontaktu ze szkodliwymi substancjami i mieszaninami chemicznymi.